poniedziałek, 10 marca 2014

Mało znany obowiązek i poważne sankcje dla przedsiębiorców, czyli AML

Zadania AML, czyli  przeciwdziałanie praniu brudnych pieniędzy i finansowania terroryzmu jest uznawane jako tradycyjna funkcja compliance. Wyzwania, przed jakimi stają instytucje obowiązane wg nomenklatury z Ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U.2010.46.276 j.t, dalej „Ustawa PPP”), to chociażby rejestracja wybranych transakcji, czy identyfikacja tzw. BO (beneficial owner), czyli beneficjenta rzeczywistego. Ustawa różnie określa te obowiązki dla różnych podmiotów.
Poniżej prezentuję wybrane, podstawowe aspekty tego złożonego zagadnienia. Będę zobowiązany za wszelkie uwagi lub pytania, czyli jak zawsze zapraszam Was do komentowania.


Pisząc o Ukrainie wspomniałem m.in. o szarej strefie, która w tym kraju sięga niemal  60% PKB. W Polsce w 2012 r. ten udział wynosił także niemało, bo ¼ PKB. Państwa starają się zwalczać szarą strefę, gdyż często powstające w niej pieniądze pochodzą z przestępstwa lub służą dalszym jego popełnieniom lub wręcz terroryzmowi, stąd nazwa ustawy. Kto oglądał znakomity serial Breaking Bad wie, że niełatwo jest w pełni korzystać przestępcom ze środków w postaci gotówki. Rodzi to rozmaite konsekwencje (m.in. podatkowe, czy nawet logistyczne- jak bezpiecznie trzymać garaż wypełniony po brzegi  gotówką...) Stąd przestępcy podejmują próby wprowadzenia do systemu finansowego środków zdobytych w sposób nielegalny tak, by nosiły one znamiona zdobytych legalnie i mogły być deponowane w bankach, legalnie inwestowane itp. Oczywiście państwa nie ułatwiają im zadania i stąd takie ustawy, jak polska. Wprowadza ona szereg obowiązków dla przedsiębiorców, które wynikają z doświadczeń ze zwalczania środków pochodzących z przestępstw. Jednak przepisy są często skomplikowane i niejednoznaczne. Rodzą liczne wątpliwości interpretacyjne i praktyczne, które pozwolę sobie przedstawić na przykładzie tzw. beneficjenta rzeczywistego (dalej „BO”).


Zacznijmy od definicji BO, której nie trzeba budować samemu, ponieważ mamy ustawową definicję zawartą w art. 2 ust. 1a Ustawy PPP:
[Ilekroć w ustawie jest mowa o:- przyp. KS] „beneficjencie rzeczywistym - rozumie się przez to:
a) osobę fizyczną lub osoby fizyczne, które są właścicielami osoby prawnej lub sprawują kontrolę nad klientem albo mają wpływ na osobę fizyczną, w imieniu której przeprowadzana jest transakcja lub prowadzona jest działalność,
b) osobę fizyczną lub osoby fizyczne, które są udziałowcami lub akcjonariuszami lub posiadają prawo głosu na zgromadzeniu wspólników w wysokości powyżej 25 % w tej osobie prawnej, w tym za pomocą pakietów akcji na okaziciela, z wyjątkiem spółek, których papiery wartościowe są w obrocie zorganizowanym, podlegających lub stosujących przepisy prawa Unii Europejskiej w zakresie ujawniania informacji, a także podmiotów świadczących usługi finansowe na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej albo państwa równoważnego - w przypadku osób prawnych,
c) osobę fizyczną lub osoby fizyczne, które sprawują kontrolę nad co najmniej 25 % majątku - w przypadku podmiotów, którym powierzono administrowanie wartościami majątkowymi oraz rozdzielanie takich wartości, z wyjątkiem podmiotów wykonujących czynności, o których mowa w art. 69 ust. 2 pkr 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi”, (czyli usługi zarządzania portfelami, w skład której wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych- przyp. KS).



Elementem wspólnym powyższej definicji są osoba lub osoby fizyczne, w imieniu której/ych przeprowadzane są transakcje lub prowadzona jest działalność. Trzeba ustalić kto zacz.
W praktyce ustalenie powyższych danych o osobach prawnych powoduje sporo praktycznych problemów jak dalece należy drążyć, by wyłuskać ustawowe informacje: (płatne/bezpłatne rejestry, zawieranie umów na odległość, brak kontaktu z klientem, przetwarzanie danych osobowych BO i wiele innych), które zazwyczaj są rozwiązywane indywidualnie przez instytucje obowiązane w drodze indywidualnych interpretacji, o jakie występują one do GIIF (Generalnego Inspektora Informacji Finansowej). I wiele tu zależy od tego, z jakim typem instytucji obowiązanej mamy do czynienia, bo tak ustawa , jak i praktyczna skala działalności wymuszają  przyjęcie różnych rozwiązań. W niektórych instytucjach obowiązanych, uwzględnione w Ustawie PPP obowiązki, podejrzewam, wcale nie są realizowane, ponieważ, powszechna świadomość obowiązków wynikających z tej ustawy jest niewysoka. To zresztą jest bardzo skomplikowana materia, której opanowanie wymaga zarówno lat doświadczeń, jak i niełatwej nauki z wielu źródeł. Nie kojarzę kampanii informacyjnej skierowanej do przedsiębiorców, w której naświetlano by te obowiązki. Powoduje to z jednej strony fikcję prawną (w końcu ignorantia iuris nocet), z drugiej w praktyce powoduje, że tylko niektóre podmioty z niżej wymienionej listy istotnie ponoszą nakłady, by realizować te obowiązki (banki, SKOKi, zakłady ubezpieczeń). Istotne znaczenie mają niewątpliwie wysokie potencjalne sankcje za brak realizacji obowiązków. Sankcje są ujęte zarówno w Ustawie PPP, jak i w kodeksie karnym. Dla przedsiębiorstwa to kara pieniężna w wysokości do 750000 zł oraz osobista karna odpowiedzialność, kara nawet do 10 (dziesięciu) lat pozbawienia wolności. Z ww. powodów niżej wymieniam długą listę rodzajów przedsiębiorstw, które w różnym zakresie podlegają obowiązkom z Ustawy PPP. Jeżeli prowadzisz firmę, znajdziesz na niej siebie.


Instytucja obowiązana - rozumie się przez to: oddziały instytucji kredytowych, instytucje finansowe mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oddziały instytucji finansowych niemających siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, Narodowy Bank Polski, krajowe instytucje pieniądza elektronicznego, oddziały unijnych instytucji pieniądza elektronicznego, oddziały zagranicznych instytucji pieniądza elektronicznego, agentów rozliczeniowych, krajowe instytucje płatnicze, biura usług płatniczych, oddziały unijnych instytucji płatniczych oraz działających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej agentów tych podmiotów, firmy inwestycyjne, banki powiernicze, osoby prawne prowadzące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską oraz towarowe domy maklerskie, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A., podmioty prowadzące działalność - w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych i gier na automatach oraz gier na automatach o niskich wygranych , zakłady ubezpieczeń, oddziały ubezpieczycieli z państwa członkowskiego UE, pośredników ubezpieczeniowych,  fundusze inwestycyjne, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, SKOKi, Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową, operatorów pocztowych, notariuszy, adwokatów, radców prawnych, prawników zagranicznych świadczących pomoc prawną poza stosunkiem pracy, biegłych rewidentów, doradców podatkowych, podmioty prowadzące działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, kantory, przedsiębiorców prowadzących: domy aukcyjne, antykwariaty, działalność factoringową, działalność w zakresie obrotu metalami lub kamieniami szlachetnymi i półszlachetnymi, sprzedaży komisowej lub pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, fundacje, stowarzyszenia i przedsiębiorców.


Jak widać lista jest długa, ale, co podkreślam, nie każdy w równym stopniu jest zobligowany ustawowo. Instytucja obowiązana ma obowiązek rejestracji transakcji, której równowartość przekracza obecnie (IV Dyrektywa AML obniży tę kwotę, ale jeszcze nie została wdrożona w Polsce) 15 000 euro, także, gdy jest ona przeprowadzana za pomocą więcej niż jednej operacji, których okoliczności wskazują, że są one ze sobą powiązane i zostały podzielone na operacje o mniejszej wartości z zamiarem uniknięcia obowiązku rejestracji. (art. 8 ust 1 ustawy). Obowiązek rejestracji transakcji dotyczy również transakcji (bez względu na wielkość i charakter), których okoliczności wskazują, że mogą mieć związek z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu (tzw. transakcje podejrzane). Zachęcam do przyjrzenia się ustawie i w tym przypadku, jako bardzo skomplikowanym, konsultacji ze specjalistą ds. compliance lub prawnikiem obowiązków, jakie płyną z jej treści dla konkretnego przedsiębiorcy. Nieznajomość prawa bowiem szkodzi, czasami wręcz, jak w tym przypadku, także karnie.


Zapraszam zainteresowanych przedsiębiorców do kontaktu celem praktycznego omówienia spoczywających na nich obowiązków prawnych w tym zakresie. 

Przeczytaj także,o tym, jaki kształt może przyjjąć IV Dyrektywa AML w Polsce- LINK 

Jeżeli podoba Wam się ten wpis i chcielibyście pomóc mi w dotarciu z nim do szerszej publiczności, proszę polecajcie go dalej. Dziękuję! Konrad Sędkiewicz

2 komentarze:

  1. Świetny Tekst , warto wiedzieć to o czym Pan pisze...Ja natomiast szukam firm , które posiadają w swojej kadrze osoby odpowiedzialne za AML.
    Pozdrawiam MK

    OdpowiedzUsuń
  2. Nieznajomość prawa nie zwalnia z jego przestrzegania. Trzeba się w takich rzeczach orientować. Prowadzę firmę w branży produkcyjnej, dzięki za wpis.

    OdpowiedzUsuń

Dziękuję za komentarz. Wszelkie reklamowe odnośniki wklejone bez uzgodnienia z autorem Bloga o compliance nie zostaną opublikowane. Podobnie z treściami nieodpowiednimi. Za treść komentarzy odpowiadają wyłącznie ich autorzy.